مقدمه: مصاحبه ما با دکتر سروش دباغ در نزدیکی‌های سحرِ ماه مبارک رمضان و از طریق تلفن انجام گرفت و عجیب اینکه شباهت زمانی داشت با واپسین روزهایی که شریعتی در ماه رمضان سال 56 در تهران سپری می‌کرد؛ در آخرین نامه خود (در تاریخ 26 اردیبهشت 1356) خطاب به پدرش نوشت: «..شب قدر است و مطلع فجر نزدیک... اکنون که نزدیک طلوع دوشنبه است و دو سه ساعتی به حرکت، پس از نماز صبح، محتاج و مُصِر از او(خدا) خواستم تا درباره این سفرم (عزیمت به انگلستان) با من حرف بزند؛ بالای صفحه نوشته بود: «بد»! تکان خوردم! آیه را خواندم(سوره توبه، آیه38 به بعد)....از شوق گریستم.» و این چنین بود که او یک ماه بعد در ساوتهمپتون انگلیس جان به جان آفرین تسلیم کرد؛ اما درخت شریعتی در باغ روشنفکری ایران هنوز حیات دارد و میوه می‌دهد. شریعتی برای نسل‌های پس از انقلاب، هم خیلی دور است، هم خیلی نزدیک؛ و هنوز با گذشت چهل سال از درگذشت او، سه‌گانه «آزادی»، «برابری»، «عرفان»اش آرمانی عمیق و اساسی به شمار می‌رود. بنابراین واکاوی اتوپیای مد نظر وی، روش اندیشیدن، ویژگی‌های یک «منِ انقلابی» یا «تحول‌ساز» و بازخوانی دغدغه‌های اجتماعی وی همچنان حائز اهمیت است.برای من نسل چندمی انقلاب، به قول دکتر رضا داوری اردکانی، ارتباط با شریعتی از خلال معانی و مفاهیم سیاسی و اجتماعی صورت می‌گیرد و با کسانی که در مراودات و آشنایی احوال وی قرار داشته‌اند متفاوت است، امّا باقی ماندن نام شریعتی بر دیوارها، خیابان‌ها، آموزشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و کتابخانه‌ها حکایت از یک نکته دارد که وی «در تاریخ ماندگار شد»از شریعتی (متولد 2 آذر 1312 در سبزوار-29 خرداد 1356) 36 جلد کتاب و ترجمه باقی‌ مانده است و در سپهر «روشنفکری» ایران با آنکه یک مبارز فکری تراز اول به شمار می‌رود، اما از جمله مظلوم‌ترین‌ها است. او از معدود اندیشمندانی است که در طول چهار دهه گذشته مورد نقد و هجمه «مخالفان» و تأیید و بزرگنمایی «موافقان» خود قرار گرفته است. همین سیالیت فکری در قالب «نقد» و «تفکر» و «تفلسف» میراثی بود که شریعتی برای جامعه ایران به جای گذاشت.هرچند اشراف به موضوع های جامعه‌شناسی و قدرت بیان و نویسندگی وی سبب شد روایتش از دین و مدرنیته زبانزد خاص و عام شود ولی در این میان بسیاری از تحلیلگران نتیجه تلاش‌های روشنفکرانه وی و همفکرانش را به دوران «غرب‌ستیزی» تعبیر می‌کنند. با این حال دکتر سیدحسین نصر او را «نماینده نخستین نهضت مهم تجددگرایی داخل دین در ایران» خطاب می‌کند، موضوعی که پس از انقلاب با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بود.در همین راستا، با دکتر سروش دباغ، فیلسوف و پژوهشگر ادبی که این روزها در کانادا اقامت دارد همراه شدیم تا درباره «دغدغه‌های شریعتی و مقایسه آن با وضعیت جریان روشنفکری امروز» صحبت کنیم. سروش دباغ که شریعتی را یک «متفکر اگزیستانسیال» می‌داند، خود در طول سالیان متمادی درسگفتارهای متعددی در خصوص «میراث روشنفکری شریعتی» ارائه داده و کتاب‌هایی همچون «در باب روشنفکری دینی و اخلاق» و «ترنم موزون حزن (تأملاتی در روشنفکری معاصر)» را به رشته تحریر درآورده است. دباغ، از جمله منتقدان شریعتی به شمار می‌رود که وی را بدون جانبداری‌های شخصی یا سیاسی روایت کرده است و با «سالک مدرن» خواندن شریعتی به نوع «عرفان» او تعلق خاطر نیز دارد.